Tanzimat’tan beri, sık nükseden bir hastalığımız var: “Evropalı olmak veya görünmek hevesiyle kültürlü olduğumuzu göstermek için yabancı kökenli kelimeler kullanmak…”
…
Bir sanatçımız, program sunucusunun övgü dolu sözleriyle tanıtılıyor…
Elinde gitarı, kulağında küpesi, uzun saçı, top sakalı, şık çerçeveli gözlüğü ve alışılmışın hafif dışında giyimiyle konuşan sanatçı büyüğümüz: “bizi seyreden elit (seçkin) tabaka” diye sözlerine başlıyor…
Onun deyimiyle biz “elit tabaka”(!) ağzımız açık başlıyoruz çok kültürlü sanatçımızı seyretmeye… Sözlerinin birçok yerinde yunik (biricik, tek, eşsiz, benzeri olmayan), elegant (çekici,güzel), artifisyal (suni,yapay), absürd (saçma,akılsızca,gülünç), spontane (gayr-i ihtiyari, kendiliğinden,ister istemez), pörfekt (kusursuz,mükemmel,eksizkis, şahane) gibi yabancı kelimeler kullanıyor… Ne demek istediğini biraz İngilizce biliyorsanız cümlenin akışından “kısmen” anlayabiliyorsunuz.
Program konuğu cümlelerinin sonunda oradan elit tabakaya sesleniyor ve :“bu anlattıklarından seyredenlerin konuyu egzejere etmelerini istemiyorum” diye bir ifade kullanıyor. Egzejere’yi bilmezseniz son cümleyi anlamak zor…
Araştırdığımızda İnglizce kökenli “egzejere” kelimesinin nasıl olmuşsa “exaggeratta” kelimesinden uzun zahmetlerle toplumun kültürlü kesimi (!) tarafından Türkçe’ye kazandırılmış olduğunu görüyoruz…Kuşkusuz dilimizde belki tam karşılığı olmayan ve zaman içerisinde kolayca benimsenmiş yabancı kelimeler var…Ama “abartma” yerine “egzejere” biraz zorlama olmuyor mu?
Oysa dil sosyetik görünme, bilgelik taslama veya farklı görünme aracı değil, hayatı kolaylaştıran önemli bir iletişim aracıdır.
Kelimenin Türkçe’de bir çok karşılığı varken (abartma, mübalağa etme, şişirme, büyütme vs) söylenmesi ve yazılması zor olan“egzejere” kelimesini kullanmak niye?
Kimi işadamlarımız bayii veya şube yerine “franchising” kullanmaya başladı.
Yabancı kelimeleri kullanmaya heves edenlere “kültürlü olduğunu hissettirmek için bu kadar fazla yabancı kökenli ve süslü kelime kullanarak biraz abartmış veya daha sosyetik tabirle (!) “egzejere” etmiş olmuyor musunuz?...” diye sormak lazım.
Kültürü ve dili yozlaştırmaya katkıda bulunmak başlı başına“kültürsüzlük” olmuyor mu?
Binlerce yıllık mirasımız olan ve kültürümüzün merkezkaç noktası dilimiz yozlaştırılıyorsa hepimizin fikir beyan etme ve eleştirme hakkı doğar…
Toplumun örnek insan tipini temsil edenler veya öyle gösterilenler konuşurken ağzından çıkanlara özen göstermezlerse, gençlerin “herhalde” yerine “ “herıld” kullanmalarını, tabelaların da gittikçe yabancı kelimelerle süslenmesine şaşırmamak gerekir.
Prof.Dr.Yavuz ÖZTÜRKLER