Kars’ın Arpaçay ilçesinin Büyük Çatma Köyü’nde, 1915-1918 yıllarında Ermeni Komandan Baratof komutasındaki Ermeni Taşnak çeteleri tarafından Küçük Çatma Köyü’nde şehit edilen, çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan 183 şehit için yapılan anıtta bir araya torunlar ecdatlarını Dua ve Fatihalarla andı.
Büyük Çatma Köyü Muhtarı İbrahim Birdal öncülüğünde, köy halkının yıllardan beridir verdiği özverili çalışma neticesinde Arpaçay Kaymakamlığı tarafından geçtiğimiz yıl yapılan ve mübarek Kadir Gecesi’nde törenle açılışı yapılan anıttı köylüler bir araya geldi. Ecdatlarına dua edip Fatihalar okuyan köylüler, Kars-Akyaka yolu üzerine yapılan anıta her geldiklerinde duygulandıklarını söylediler.
Büyük Çatma Köyü Muhtarı İbrahim Birdal, şehitliğin etrafında bir dizi düzenleme yapacaklarını belirterek, amaçlarının atalarına, ecdatlarına yapılanların unutulmaması olduğunu belirtti. Muhtar Birdal, “Bu şehitlik Büyük Çatma Köyü Şehitliğidir, temsili anıttır. 2014 yılında Arpaçay Kaymakamlığı tarafından yaptırıldı. Büyük Çatma Köyü Şehitliği 1915-1918 olayları esnasında Büyük Çatma Köyü’nden toplanarak küçük Çatma Köyü’nde Ermeniler tarafından katledilen 183 kişinin anısına yaptırılmıştır. Bizlerde ecdadımızın torunları olarak anıta gelip dua ettik, yad ettik, Allah onlara rahmet eylesin. Şehitliğin çevre düzenlemesini de yaptıktan sonra inşallah daha güzel bir ortamda dualarımızı edeceğiz. Biz her yıl 25 Nisan’ı anma günü olarak belirledik. Bu yıl ikincisini de yapmış olduk. İnşallah bundan sonra da 10. sunu, 20. sini de yapar böyle devam ederiz. Böylelikle de bu anma törenlerini gelecek nesillere aktaracağız. 24 Nisan’da Ermeniler dünya kamuoyuna Türkleri katliamcı, soykırımcı olarak adletmektedirler. Buna da bazı devletler Fransa, Almanya, Rusya son gönlerde yaptıkları yalan haberlerle Türkleri katliamcı olarak gösterdiler. Oysa Ruslar Ahıskalıları, Çerkezleri katletmiştir. Almanların Yahudilere yaptıkları bilinmektedir. Sırpların Boşnaklara neler yaptıkları aşikardır. Özellikle Fransızların Cezayir’de yaptıkları bilinmekteyken geçmişte hiçbir katliamı olmayan Türkleri katliamcı göstermeleri son derece yanlıştır. Buradan hepsini kınıyoruz.” dedi.
KATLİAM YAPMAMIŞ YERYÜZÜNDEKİ TEK MİLLET BİZİZ
Köy muhtarlığına da toplu mezar kazısı sırasında çekilen fotoğrafları sergileyen Muhtar Birdal, böylelikle gelecek nesillere köylülerinin yaşamış olduğu katliamı aktarmayı amaçladıklarını söyledi. Muhtar Birdal, burada yaptığı konuşmada da, “Yeni nesil bu resimlere bakarak bir şeyler öğrensinler. Yani ecdatlarının ne hale yaşadıkları ve nelerle karşılaştıklarını öğrensinler. Çünkü vatanı, bayrağı savunmadığın sürece sonunun bu olacağını bilmeleri gerekmektedir. Bu bizim o dönem içinde düştüğümüz son noktadır. Ondan sonra da tavan yaptık ve Türkiye Cumhuriyeti’ni tüm ulus olarak kurduk. Ermeniler o günün şartlarında Rusların, Fransızların o günün etkin devletlerinin sözlerine kanarak Türkiye’ye, Türklere ihanet etmişlerdir. Bugünün şartlarında aslında Ermeniler birebir kalmış olsalar bizimle iyi geçineceklerini tahmin ediyorum. tabi ki buradaki diyaspora Ermenileri hariç. Çünkü diyaspora, bu şartlandırılmış Ermenilere kötülük yaptığını düşünmekteyim. Çünkü biz Ermenilere her hangi bir kinde beslemiyoruz. Çünkü onların bu iftiralarla bir yere gidemeyeceklerini tahmin ediyorum. bizim tarihsel arşivlerimizde her şey mevcuttur. Katliam yapmamış yeryüzündeki tek millet biziz.” ifadelerini kullandı.
ERMENİ MEZALİMİNE UĞRAYAN BÖLGEMİZ BÜYÜK KATLİAMLAR GÖRMÜŞTÜR
Ermeni mezalimine uğrayan bölgenin büyük katliamlar gördüğünü de aktaran Muhtar Birdal, şöyle konuştu:
“1915 ve 1918 yıllarında ermeni mezalimine uğrayan bölgemiz büyük katliamlar görmüştür. Bu katliamı birebir yaşayan Büyük Çatma köy halkı topluca toplatılarak Ermeni Taşnak milisleri tarafından komşu köy olan Küçük Çatma’da topluca katledilmiştir. O dönem 183 tane Büyük Çatma köy halkı katledilmiştir. Bu anıta katkılarından dolayı ilçe kaymakamıma, ilçe özel idaresine, il özel idaresine, emeği geçen tüm vatandaşlarıma, gönülden bizi destekleyenlere, Çatak köy halkının yanında teşekkür ediyorum.”
GELSİNLER TÜRK’ÜN EKMEĞİNE ORTAK OLSUNLAR AMA İHANET ETMESİNLER
Muhtar Birdal, şunları söyledi:
“1915–18 yıllarında ölen 183 ecdadımız, dedelerimiz küçük çatmak köyünde topluca katledilmiştir. Geçtiğimiz yıl burada temsili anıtımızın açılışını yaptık. 2010 yılında Küçük Çatma’da kazısını yaptırdığımız resmi olarak şehitliğimizin de inşallah gerekli izinleri, projeleri tamamlandıktan sonra restoresini yaptıracağız. Amacımızı burada bu katliam yerini gelecek nesillere aktarmaktır. Aktarmamızdaki maksatta geçmişte yaşadığımız badireleri, zulümleri, katliamları bir daha yaşamamaktır. En azından dedelerimizi yaşadı, biz yaşamayalım, çocuklarımız yaşamasın, torunlarımız yaşamasın diye uğraşıyoruz. Asıl amacımız budur. 183 şehidimizin 113’ünün ismini bilmemekteyiz. 70’inin ismi mevcuttur. Torunları buradadır. Ermeniler geçmişte bizimle birlikte yaşadı. Hiçbir zaman Osmanlının buyruğundan çıkmadılar. Ne zaman ki Fransızların, İngilizlerin sözlerine kanarak maşa olmaya çalıştılar ki halende maşadırlar. Onlar geçmişteki gibi gelsinler Türk’ün ekmeğine ortak olsunlar ama ihanet etmesinler.”
BÜYÜK ÇATMA ŞEHİTLİĞİ
Arpaçay Kaymakamı Faruk Erdem’in büyük gayretleri sonucu Büyük Çatma Köyü’nün Akyaka - Kars Karayolu üzerinde 16 X 7 metrekare çapında yapılan anıtın muhteviyatında, 9 adet şehide ve 1 adet Hicri 1334 tarihli Osmanlıca yazılı büyük paitaht ile birlikte dev Türk Bayrağı bulunuyor.
Küçük Çatma köylüleri tarafından mezarlığa dönüştürülen 1915-1918 yıllarında 183 şehidin gömüldüğü samanlıkta, 2010 yılında Mülazim Turan’a ait evin bahçesinde bulunan 90 metrekarelik alanda Müslüman Türklere ait toplu mezarın ortaya çıkarılması için Kafkas Üniversitesi (KAÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü ve Kars Müze Müdürlüğünce kazı yapılmıştı. Yapılan incelemelerin ardından daha sonra bu alan Taşınmaz Kültür Varlığı olarak tescil edilmişti.
O yıllarda Türk ordusunun doğu harekatına başladığı sırada Ermeni çeteleri geri çekilirken, Türk halkına yapmış olduğu katliamlardan biri de Küçük Çatma köyünde gerçekleştirilmişti. Tarihi kayıtlarla, Osmanlı arşivlerinde 183 kişinin burada şehit olduğunun tespit edilmişti.
BU GÜNE KADAR 82 KÖYDEN SADECE 3’ÜNDE TOPLU MEZAR AÇILDI
Kars ve çevresinde benzer olayların yaşandığı 82 köyde, bu zamana kadar sadece 1991 yılında Subatan Köyünde 574 ve 2003 yılında Derecik Köyü’nde 360 kişinin Ermeniler tarafından aynı tarihlerde toplu olarak katledildikten sonra gömüldüğü köyde kazı yapılmış ve ardından da şehitler anısına Ani Ören Yeri ile Kars Kara Yolu üzerinde anıt yapılmıştı.