Kars Harakani Devlet Hastanesi doktorlarından Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doktor Gökhan Perincek, tezek ile yakımı gerçekleştirilen tandır kullanımı hakkında uyarılarda bulundu.
Akciğer sağlığı açısından tütün dumanı maruziyetinin en önemli tehdit unsuru olmakla birlikte, mesleki maruziyetlerin de dikkate alınması gerektiğini kaydeden Perincek, “Biyomas (Tezek dumanı), Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde obstrüktif akciğer hastalıklarının gelişiminde tütün dışındaki en önemli risk faktörüdür. Özellikle kadınlarda mesleki maruziyet olarak zararlı partikülleriyle birlikte biyomas dumanı akciğer hastalıklarına neden olmaktadır. Bir enerji kaynağı olan Biyomas yaşayan ya da yakın zamanda yaşamış canlılardan elde edilen fosilleşmemiş tüm biyolojik malzemenin genel adıdır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre günümüzde dünya üzerindeki yerleşim alanlarında 3 milyardan fazla insan, dünya nüfusunun yaklaşık olarak yarısı, ev içi enerji tüketimi için biyomas kullanmaktadır. Bu insanların büyük bir kısmı ekonomik olarak az gelişmiş ülkelerde yaşamaktadırlar. Ev içi yakıt olarak olarak kullanılan biyomas iç ortam hava kirliliğinin önemli bir nedenidir. Kadınlar ve küçük çocuklar özellikle soba yakınında daha fazla zaman geçirdiklerinden yüksek düzeyde iç ortam hava kirliliğine maruz kalmaktadırlar. İç ortam hava kirliliğine (Biomas Maruziyeti) (TEZEK DUMANI), uzun süreli maruz kalma, özellikle kadınlar ve çocuklar arasındaki önemli halk sağlığı sorunu olarak endişe vericidir. Tüm hane halkını etkilemekle birlikte özellikle kadınlarda, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), pulmonerhipertansiyon, korpulmonale, tüberküloz, intersitisyel akciğer hastalığı ve akciğer kanserine neden olur. Çocuklarda da düşük doğum ağırlığı tekrarlayan üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu, gelişme geriliği ve kronik bronşit gelişebilir. Ülkemizde İç Anadolu Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde 2.44 kat daha fazla KOAH’a neden olan ev içi hava kirlenmesinin başlıca nedeni yaygın olarak kullanılan TEZEKTİR. Bu organik yakıt ürünlerinin zararlı etkileri yandıkları zaman açığa çıkan Azot oksitleri (NOx), Ozon, CO, Partikül Materyal-is, volatil organik bileşikler, aldehid, fenol, tolüen gibi poliaromatik hidrokarbonlar, formaldehid, radon, biyolojikajanlar ve karbondioksite bağlı olarak görülür.” dedi.
Perincek, tezek kullanan toplumlarda KOAH’ın görülme sıklığının kadınlarda erkeklerden daha fazla olduğunu kaydederek, “Bununla ilgili olarak da en yoğun dumana maruziyet ilimizde de yaygın olarak kullanılmakta olan tandırdır. Tandırın yakımında kullanılan tezek ve bunun sonucunda ortaya çıkan Biomas (Tezek dumanı) maruziyeti tandırın yakımın dan ekmeyin pişirilmesi sürecinde yoğun olarak maruz kalınmaktadır. Tandır yakım sıklığı ve burada geçirilen süre ne kadar fazla ise zararlı partüküllere maruziyet o kadar çok olmakta ve buna bağlı olarak hastalığın ortaya çıkma sıklığı ve şiddeti artmaktadır. Tezek kullanan toplumlarda yaptığı çalışmasında KOAH sıklığı kadınlarda erkeklerden daha fazla olduğunu bildirmişlerdir. Türkiye’de de çeşitli çalışmalarda kırsal alanlarda ki kadınlarda Tezek %54.5 oranla KOAH’ın tek nedeni olarak tespit edilmiştir. Yaşamda erken yaşlarda hatta anne karnında biyomas maruziyeti başladığı göz önüne alınırsa bu önemli ve endişe verici halk sağlığı sorunu ile mücadele zorunludur.” diye konuştu.