'Ayılarla Selfie' artık yapılmayacak!
Gazeteci Bedir Altunok’un, ulusal ve yerel basına servis ettiği ve yayınlanmasının ardından geniş yankı uyandıran “Ayılarla Selfie” haberi üzerine ilgili kurumlar toplanarak konuyu masaya yatırdı. Sunulan öneriler ve hazırlanan raporlar dikkate alındıktan sonra çöplüğün şimdilik insan girişine kapatılması ve yaşanması muhtemel bir tehlikenin önüne geçilmesi için bu çözümün hayata geçirilmesi noktasında ortak görüş sunuldu.
Sarıkamış Ormanlarında kendi hallerine yaşamlarını sürdüren ayılar, insanın ormana müdahalesi ve ayıların yaşam alanlarına girerek yiyeceklerini tüketmesi nedeniyle ayılar yıllardır açlıklarını gidermek için Sarıkamış çöplüğünü mesken tuttu. Özellikle gece vakitlerinde çöplüğü inen ayılar bu süre zarfında insanların ziyaretine maruz kaldı. Ziyaretler sırasında taş atılması, fotoğraf çekimleri için flash patlatılması ve diğer olumsuz etkenler ayıları rahatsız etmeye başladı. Buna bir de geçtiğimiz aylarda ayılara 3 metre yaklaşarak öz çekim yapanlar eklenince yaşanması muhtemel olumsuzluklar gündeme gelmeye başladı. Gazeteci Bedir Altunok’un “Ayılarla Selfie” haberi de ulusal ve yerel basında geniş yer bulunca ilgili kurumlar çözüm önerileri için harekete geçti.
Orman ve Su işleri Bakanlığı 13. Bölge Kars Şube Müdürlüğü’nün Kars Valiliği bünyesinde faaliyet gösteren Hayvanları Koruma Kurulu, Sarıkamış çöplüğüne beslenmek için gelen ayı, kurt, vaşak, tilki ve domuzların yanı sıra aynı alanı sokak köpeklerinin de mesken tutmasını masaya yatırdı.
Vali Yardımcısı Susuz Kaymakamı Musa Evin başkanlığında bir araya ilgili kurumlar Kars Belediyesi, Sarıkamış Belediyesi, Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Kafkas Üniversitesi, KuzeyDoğa Derneği, Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Müftülüğü, Veteriner Hekimler Odası ve HAYTAP temsilcileri, çöplüğe söz konusu hayvanların değil de insanların uzak tutulmasını sağlamak için kolları sıvadı.
ÇÖPLÜĞÜN ÇEVRESİN BİR BÖLÜMÜ, TEL ÖRGÜ İLE ÇEVRİLEREK İNSANLARIN GİRMESİ ENGELLENECEK
Toplantı sırasında Sarıkamış çöplüğün ilçeye ve tren yoluna bakan kısmının tel örgü ile çevrilmesi kanısına varıldı. Alınan kararda ayrıca çöplüğün tel örgü ile çevrilen bölümüne yalnızca çöp araçlarının ve hurdacıların gündüz saatlerinde girip çıktıktan sonra kilitleyecekleri sağlam bir kapının konulması gündeme geldi. Toplantıda, katılımcılar tarafından son günlerde çöplüğü beslenmek için mesken tutan ayıları izlemeye gelin ilçe halkı ile birlikte birçok kişinin geceleyin ayı ve kurtların vahşi sakıncalarının da olumsuz sonuçlar doğuracağına da dikkat çekilerek, Gazeteci Bedir Altunok’un ‘Ayılarla Selfie” haberi de konu edilerek haberin ödül aldığı da vurgulandı.
Ayıların çok tehlikeli vahşi hayvanlar olduklarına da dikkat çekilen toplantıda, çöplüğün tamamen kapatılması durumumda, aç kalan başta ayılar olmak üzere diğer hayvanların beslenmek için ilçe merkezine ve köylere kadar ineceğine de vurgu yapılarak insanların ve söz konusu hayvanların can güvenliği de tartışıldı.
Orman ve Su İşleri Kars Şube Müdürü Murat Doğanay, Sarıkamış çöplüğü ve ayılar ile diğer hayvanlar için oluşturulan eylem planını katılımcılarla paylaştı. Slayt eşliğinde sunum yapan Doğanay, Sarıkamış çöplüğünü ayı, kurt, vaşak, tilki, domuz ve sokak köpekleriyle birlikte günün belli saatlerinde belediyenin çöplerini taşıyan işçiler, hurdacılar ve ayıları izlemeye gelen vatandaşların birlikte paylaştıklarını söyledi.
AYIYA GÜVEN OLMAZ!
Doğanay, Sarıkamış çöplüğüne başta ayılar olmak üzere diğer yaban hayvanlarını turizm amaçlı olarak ta izlemeye gelenlerin sayısının her geçen gün artığına ve bu durumun çok kötü sonuçlar doğurabileceğini de belirterek ayıya güven olamayacağını söyledi.
Kültür ve Turizm İl Müdürlüğünün bu durumu turizm amaçlı kullanılması yönündeki önerisini uygun görmediklerini de dile getiren Doğanay, “İlçe halkından, Kars merkezden buraya gelerek yaban hayvanları görmek isteyen, turizm amaçlı kullanmak insanların sayısı her geçen gün artıyor. Gerek ilimizden, gerek il dışından oraya gelip orada ayılarla birebir selfie çektiren insanlarda var. Bu durum il koordinasyonun toplantısında da gündeme geldi. Bu durum şehrimizin önemli bir sorunu, önemli bir gündem maddesidir. Burada kültür ve turizm müdürümüzün bize bir önerisi oldu. Dedi ki ‘mevcut bir fiili durum var ama bunu turizm amaçlı nasıl değerlendiririz şeklinde bizden görüş istedi.’ Ayrıca Kars Belediyesi’ne ait bir hayvan bakım evimiz var. Bu bakım evini HAYTAP federasyonunun geçtiğimiz haftaki ziyaretinde şuan ki durumunun çok kötü olduğunu rapor hazırlayıp Kars Belediyesi’ne arz etti. Ayrıca ilçe belediyemizde de bu sokak hayvanları konusu önem arz ediyor. Bazen şöyle olaylar da oluyor. Mesela ayı çöplüğe yavrusuyla geliyor. Belediyenin çöp işçileri ayının yanından geçiyor. Ayı fark etmiyor. Bu durum sıkıntı yaratabilir. Ayıya güven olmaz. Ayı orada her an bir insanımızı öldürebilir.” dedi.
KURT TEHLİKESİ
Doğanay ayrıca, “Çöplüğe Kurt da geliyor. Ayı insan kokusundan irkilip çekilebilir ama kurt öyle değil. İnsanı çok algılamıyor. Allah esirgesin can kaybı yaşanabilir bu durumda. Hayvanların beslenebileceği bazı meyve ağaçları var aslında. Ama bu meyve ağaçları bitince hayvan beslenemiyor. Çöpte bulunan hazır yiyeceklere yöneliyor.”
KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRÜMÜZÜN ÖNERİSİ ÇOK MANTIKLI DEĞİL
Kültür ve Turizm müdürlüğünün önerisinin çok mantıklı olmadığını da savunan Doğanay şöyle konuştu:
“Batı Avrupa ülkelerinde bunu araştırdık, çöplüğe alışan ayılara ölüm kararı veriliyor. Ama bizim ülkemizde ayı macerası fazla. Türkiye’de ayı, korunan hayvanlar listesinde başta yer alıyor. Hızlıca çöplüğe gelen bölümü, araba girişlerini engellemek adına tel örgü ve kilitli bir kapı konulabilir. Ve bu kilidin belediyenin çöp arabasına anahtarı verilebilir. Makaralı bir sistemle kapağı açılsın. Belediyenin çöp arabası girsin kontrollü bir şekilde. Oraya hurda ya da cam toplamak üzere giden vatandaşlar ve hurdacılar da var. Hayvanlar buraya alışmışlar. Akşam karanlık çökünce hemen geliyorlar. Tel örgü sistemi de kurulabilir. Böylece insanların yaklaşması engellenmiş olur. Yasak alan yapalım. Ormandan gene ayılar gelsin ancak üstü tarafı kapatıp, elektro şok verebiliriz tel örgülere. Ancak bu sefer ayı başka yere saldıracak. Hazır gıdaya alışmış ya bu defa köye gidecek. Dereye inecek, köydeki insanlara zarar verecek. Geçici olarak gene çöplükten yararlandıralım. Bir bakıyorsunuz öğrenci grubu gece hadi size ayı gösterelim düşüncesiyle gidip ayı izliyorlar. Bir de ayı attan daha hızlı koşan bir hayvan. Yani yaklaşırsın sen arabaya bininceye kadar o seni alır. Bu da tabi büyük tehlike arz eden bir durum.”
Doğanay’ın ardından da Sarıkamış Kaymakamı Göksal Köksoy ve KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban ve diğer ilgili kurum temsilcileri de tespitlerini ve çözüm önerilerini paylaştılar.
Sarıkamış Belediye Başkanı Göksal Toksoy, Sarıkamış çöplüğünün yaklaşık 40 yıldır faaliyette olduğunu hatırlatarak, bu bölgenin çöp dökülen bir alan olmadığına dikkat çekti.
Çöp dökülen alanın orman alanın tam ortasında ve hem demir yolu kenarında, değişik türlerde bitkilerin yetiştiği bir alan olduğuna da dikkat çekti. Toksoy, “Bence çözüm noktasında oraya çöp dökülmemesi daha doğru olur. Hatta oranın ıslah edilmesi konusunda bazı çalışmalar yapılması gerekiyor. Kesin bir çözüm olarak oranın kaldırılması, katı atık depolama tesisi kurulmalıdır. Geçmişte Kars’ta katı atık sistemi kurulmuş. Katı atık birliğine üye olduk. Gerçi bu da belediyeyi zorlayacak bir şey. Yani 70 kilometreden depolama alanına çöpleri getirmek masrafta gerektiriyor. Ama geçmiş dönemlerde bu kabul edilmiş. Yüzde 40 oranında da tamamlanmıştı. Mahkemelik olduğu için proje uygulaması durdu, yapılmıyor şu anda. O da bu durumu engelliyor. Belki bu proje gerçekleşmiş olsaydı oradaki mevcut çöpü de buraya aktarmış olacaktık. Burada bir ıslah projesi hazırlanmış olacaktı. Böylece ne vatandaşlar oraya gelecekti, ne de bizim çöp arabaları gidecekti. Başka bir alan seçilmeli. Bu alanın neresi olacağına dair çalışmalar elbette olacak. Ama bu işi belediye imkanlarıyla yapmak çok güç. Zaten biz merkezi hükümetin imkanlarıyla ürettiğimiz projelerle hizmetlerimizi yapıyor, problem ve sıkıntılarımızı çözmeye çalışıyoruz. Sarıkamış Belediyesi olarak bizim de sıkıntılarımız var, önceliklerimiz var. Çöp de önemli ama ona şuanda bir bütçemiz yok. Bu projenin merkez tarafından, bölge müdürlükleri tarafından bir ıslah çalışılmasına gidilmesi gerektiğini düşünüyorum. Yeni bir çöp alanı tespitiyle ilgili bizim çalışmamız olabilir.” şeklinde konuştu.
ÇOBAN, “SARIKAMIŞ ORMANINDA 26 BOZ AYI VAR”
KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban ise Sarıkamış ormanlarına şu ana kadar 26 boz ayı tespit ettiklerini belirterek bütün ayıların takip edildiğini söyledi.
Boz ayıların beslendiği meyveleri ve deredeki balıkların insanlar tarafında tüketildiği için ayıları besin bulamaz hale geldiklerini ifade eden Çoban, “Bizim önemli tespitlerimiz var. Bu ayıların aç kalma sebeplerinde biri derelerdeki alabalıklar bitmiş. Orman içinde hayvanın besleneceği meyveler insanlar tarafından toplanıyor. Siz ortaya bir tabak et koymuşsunuz. Ne olursa olsun o hayvan gelip onu yiyecek. Çünkü bu alan hayvanların özellikle kış dönemine girerken, kış uykusuna yatarken çok yüksek kalori alacakları bir yerdir” dedi.
AYININ NE KADAR GÜÇLÜ BİR HAYVAN OLDUĞUNU KİMSE BİLMİYOR
Ayıların çok güçlü bir hayvan oluklarını da önemle vurgulayan Çoban, konuşmasını şöyle sürdürdü:
”Ama buradaki etkileşim şu; buradaki en büyük tehlike ayının ne kadar güçlü olduğunu kimse bilmiyor. Geçen ayı halatı kopardı ve beni yere yatırdı. Zor olsa da ben bir şekilde kurtuldum. Ölümden döndüm ve ben bunun olacağını bildiğim için hayattayım şu anda. Bildiğim için arkamdaki 30 kişiyi arabaya kilitledim arkamdan gelmesinler diye. Bu hayvan siz camdan izlerken sizi fark edip öldürebilecek bir hayvan. Sarıkamış’a her gittiğimizde ben jandarmayı çağırıp insanları oradan uzaklaştırıyorum. Ve diyorlar ki ‘biz Sarıkamışlıyız bize bir şey olmaz.’ Öyle bir şey yok. Orada halay çekeni mi ararsınız, selfie çektireni mi hepsi var. Söylenenler doğru ancak sorunu çözmeye yetersiz. Şöyle yetersiz; bizim acil olarak sabah açılan ve akşam kapanan bir kapı yapmamız lazım. Yapılmıştı da aslında. İnsanların da söylediği şuydu. Kapı konulmuş biz akşamları çöplüğe gitmiyoruz artık. Bir hafta sonra kapı söküldü çünkü çok basit bir kapıydı. Alelacele yapılmış bir kapıydı. Biz buraya sağlam bir kapı bir de yazı koyarsak ilk etabı geçiyoruz zaten. Romanya’da aynı sorun vardı. Çöplük kapatıldı insan gözlemiyle kademeli olarak. Burada sizi uyarmam lazım çöplüğü bir anda kapatırsanız ertesi gün bir sürü çöp şehrin içindedir. Bununla birlikte çöp tenekelerini değiştirmeniz gerekiyor. Pistonlu özel, açılmayan çöp tenekeleri olması lazım. Etraftaki bütün köylerde katı atık alanlarını kapatmanız lazım. Bu çok ciddi bir problem. Bunu kademeli olarak çözmek gerekiyor.”
İNSAN İLE BOZ AYI TEMASINI BİR AN ÖNCE KESMEMİZ GEREK
Çoban, asıl önemli olanın çöplüğe insan girişini yasaklamak olduğunu kaydederek, “Şu an toplanma sebebimiz insanla boz ayı temasını kesmek. Bunu en hızlı şekilde yapmak zorundayız. Bunun için de kapıyı koyacaksınız, çöpçü gelecek sabah kilidi açacak, son çıkan çöp arabası kapıyı kilitleyip gidecek. İnsanlar bu şekilde oranın kapalı olduğunu anlar. Hayvanlar kış uykusuna burada yatıyor, bunun nedeni çöplük olabilir. Mesela hayvan 3 ya da 4 yavru doğuruyor. Ancak orman bir yavrunun ihtiyacını karşılayacak nitelikte. Bu defa ne oluyor, taşma oluyor. Ortaya öyle bir tabak koyuyorsunuz ki 4 yavruya bakabiliyor. İnsanla yaban hayvan çatışması oluyor. Çöplük bunu sağlıyor. Alanda 50 yavruyu besleyecek yüz ölçümünüz varken, 150 yavruyu besliyorsanız hayvanı ne kadar doyurur, beslerseniz neslini o kadar garantiye alır. Bu tamamen yaban hayatla besin arasındaki bir ilişki. Biz besini çoğalttığımız için hayvan sayısında da bir çoğalma oluyor. O nedenle kademeli kapatma. Bence öncelikle hızlı bir çözüm olan kapıyı düşünmeli sonra daha geniş bir çalışmaya gitmeliyiz.” diye konuştu.
Yaklaşık 1 saat süren toplantının ardından hazırlanacak olan acil eylem planının ardından harekete geçilecek ve ayıların çöplükte beslenirken rahatsız edilmelerinin önüne geçilecek. Bu yolla aynı zamanda da hem ayıların açlıklarını gidermek için insanın yaşam alanına girmesi önlenecek vede çöplükte yaşanması muhtemel tehlikelerin de önüne geçilmiş olunacak. kha