Türk-Macar gönül bağı daha da güçleniyor!

Volkan KARABAĞ

Düzenlenen açılış törenine; Kars Valisi ve Belediye Başkan Vekili Türker Öksüz, Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Victor Matis, Macaristan Parlamentosu Macaristan-Türkiye Dostluk Grubu Başkanı Atilla Tilki, Macaristan Dışişleri Bakanlığı Kültürel Diplomasiden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Marton Schoberl, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, Dışişleri Bakanlığı Kültürel Diplomasi Genel Müdür Yardımcısı Emir Salim Yüksel, Kafkas Üniversitesi Rektör Vekili Engin Cumhuriyet Başsavcısı Soner Aygün, İl Emniyet Müdürü Yavuz Sağdıç, İl Jandarma Komutan Vekili Fuat Güney, Azerbaycan Kars Başkonsolosu Nuru Guliyev, Kültür ve Turizm İl Müdürü  Hayrettin Çetin ve diğer yetkililer katıldı.

Düzenlenen törenin açılış konuşmasını yapan Dışişleri Bakanlığı Kültürel Diplomasi Genel Müdür Yardımcılığı Emir Salim Yüksel, “Kars’ın Macar Kahramanları Daimi Sergisi, son derece özel bir isim. Bu sergi bildiğiniz gibi iki Macar Paşası ve aynı zamanda iki Osmanlı Paşası yani Hurşit Paşa (Guyon Rıchard Tabornok) ve İsmail Paşa'nın (György Kmety) hakkında. Bu iki paşamız 1855 -1856 yıllarında şimdiki Suriye’de ve özellikle Kars’ın savunmasında görev almışlar. Bu vesileyle kendilerini saygıyla anıyoruz. Bu serginin iki dost ve büyük ülkenin ilişkilerinin ne kadar derin olduğunu Kars ilimizde de göstermesi açısından büyük önem taşıdığını düşünüyoruz.” dedi.

Macaristan'ın Dışişleri Bakanlığı Kültürel Diplomasiden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Marton Schoberl ise “Neredeyse 166 yıl önce 1855 yılının Kasım ayında Osmanlı-Türk ordusuyla beraber Macar askerler hücuma kalkışmış olan Ruslara karşı Kars savunmasında görev almışlardır. Bu vesile Osmanlı’dan sonra Türk ve Macar ortak çalışmalarının simgesi haline gelmiştir. Macaristan’ın ve Türkiye’nin tarihi elbette birçok noktada birbirlerine bağlı oluyor, tabi savaşlar var, barışlar var, ittifaklar var, dostluk var ve tarihten sanata kadar birçok alanda işbirliklerimiz tarih boyunca da sürmüştür. 1848-1849 Macar devriminin başarısız sonuçlanmasının ardından yurtdışına kaçmak zorunda kalan Macar askerlere kucak açan tek ülke Osmanlı İmparatorluğuydu. Bu vesileyle Hurşit Paşa ve İsmail Paşa da Osmanlı ordusuna katılıp çeşitli savaşlarda görev almışlardır.” ifadesini kullandı.

Marton Schoberl, kültürel alanda Yunus Emre Enstitüsünün Budapeşte’de, bir Macar Kültür Merkezinin ise İstanbul’da açıldığını anımsatarak, “Tekirdağ, İzmit, Kütahya ve Osmaniye’den sonra artık 5’inci daimi Macar sergisinin Kars’ta açılması büyük onur ve gurur vericidir. Ayrıca 2024 yılı için ortak planladığımız Türk-Macar kültür senesi üzerinde de mutabakatlarımız başlamış ve inanıyorum ki bu kültür serisi böyle gerçekleşirse halklarımız arasındaki gönül bağı daha da güçlendirilecektir.” diye konuştu.

19. yüzyılda Kafkas Cephemizde çok önemli bir görev üstlenen Kanlı Tabya olarak adlandırılan bu tarihi yapının Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca yürütülen restorasyon ve sergileme çalışmalarının ardından 2017 yılında Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi olarak ziyarete açıldığını anımsatan Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, “1853-1856 yılları arasındaki Kırım Savaşına katılan ve Kars’ın savunmasında önemli rol oynayan Macar asıllı Osmanlı Paşaları Hurşit Paşa (Guyon Rıchard Tabornok) ve İsmail Paşa'mızın (György Kmety) hatırasına Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesinde özel bir bölüm oluşturulması amacıyla Dışişleri Bakanlığımız ve Macaristan'ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis ile yapılan çalışmalar neticesinde bugüne geldik. Ülkemizde bulunan diğer müzelerden getirdiğimiz eserler bugün burada daimi sergide yerini almıştır. Böylece Türkiye-Macaristan arasındaki kültürel ilişkiler Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesinde bir kez daha hayat bulmuş, Macaristan’dan Kars’a uzanan bir tarih köprüsü kurulmuş olmuştur.” şeklinde konuştu.

Macaristan Parlamentosu Macaristan - Türkiye Dostluk Grubu Başkanı Atilla Tilki ise İsmail Paşa ve Hurşit Paşa’nın olayının o dönem dünya genelinde konuşulduğunu anımsatarak, “O dönem Kars Kalesinden, kuşatmanın ardından kalenin düşmesiyle beraber 8 kişilik bir Macar grubunun gizlice buradan kaçması ve Erzurum’daki Osmanlı-Türk ordusuna tekrar katılması aslında bizi bugünlerde 21. yüzyılda da kahramanları ne kadar özlediğimizi gösteriyor. 1877 yılında çok kalabalık bir Türk heyeti Osmanlı heyeti Budapeşte’ye varmıştı, bütün heyetlerle de olduğu gibi bu Osmanlı-Türk heyetinin de Parlamentoda vekillerimiz ağırlamıştır. Bugün burada bu serginin açılışında bulunmaktan büyük onur ve mutluluk duyuyorum. Kars’ta Hurşit Paşa (Guyon Rıchard Tabornok) ve İsmail Paşa'nın (György Kmety) sadece bizim kahramanlarımız olmadığını aynı zamanda Türklerin de kahramanı olduğunu görmek ayrıca sevindirici ve gurur vericidir. Yaşasın Türk-Macar dostluğu.” dedi.

Kars Valisi ve Belediye Başkan Vekili Türker Öksüz de yaptığı konuşmada, “Tarihi M.Ö 5000’li yıllara kadar dayanan, Anadolu’muzun Kafkaslara açılan kapısı, serhat şehir, Ebu’l Hasan Harakani diyarı Kars, sahip olduğu jeopolitik ve stratejik önem yüzünden tarihi boyunca birçok kültür ve medeniyete beşiklik etmiş, bu medeniyetlere ait birçok tarihi ve kültürel eserlerin yanında eşsiz doğal güzellikleri ile adeta açık hava müzesi konumundadır. Tarihte 22 medeniyete ev sahipliği yapmış ve UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne girmiş Ani Antik Kenti, 46 adet tabyası, Kuyucuk Kuş Cenneti, Sarıkamış Kış Turizm Merkezi, tarihi Kars Kalesi, 19.yy Baltık mimari yapıları, geçmiş ile günümüz arasında köprü gibi uzanan caddeleri, arkeolojik sit alanları, tescilli mimari yapıları, 733 adet kültür ve tabiat varlığı, aşıklık geleneği ve kendine özgü folklor çeşitliliği ile bir tarih ve kültür şehridir. Anadolu’da güneşin ilk doğduğu topraklar olan Kars, aynı zamanda Anadolu’da kullanılan ilk Türkçe isimli şehirdir. Sultan Alparslan, Malazgirt’ten önce 16 ağustos 1064 tarihinde Anadolu’ya Kars’tan girmiş ve Ani şehrini fethetmiştir. Kars, Ebu’l Menucehr Camii ile Anadolu’da yapılan ilk “Türk camii” unvanı, Osmanlı-Rus savaşının ardından Sultan Abdülmecid tarafından verilen ilk “Gazi” unvanı ve milli mücadele döneminde cumhuriyetimizin ilham kaynağı sayılan Anadolu’da kurulan ilk cumhuriyet olan “Cenub-i Garbi Kafkas Cumhuriyeti” ile ilklerin şehri olmuştur. Türk milletinin vatanı ve kutsal değerleri uğruna, olumsuz şartlara rağmen neler yapabileceğinin en güzel örneği olan Sarıkamış, 90 bin vatan evladını bağrında yatırmaktadır. Bu vesileyle, Sarıkamış şehitlerimizi ve tüm şehitlerimizi bir kez daha rahmet ve minnetle anıyorum. Kars halkı, 19. yüzyıl sonlarından 20. yüzyıl ilk çeyreğine değin art arda uğradığı Rus, Ermeni ve İngiliz işgallerine karşı kuvvetli imanı, üstün cesareti ve emsalsiz kahramanlığı ile mücadele etmiştir. 1918’e kadar 40 yıl Rus işgalinde kalan Kars, 30 Ekim 1920’de Türk topraklarına katılmıştır. 1855 yılının Mayıs ayında, Kars şehir halkından kurulmuş, sayıları 9 bini bulan silahlı sivil, savaşa katılmıştır. Kırım Savaşı sırasında 16 Haziran 1855’te üçüncü defa Kars’ı kuşatan Ruslara karşı 14 yaşından büyük çocuklar bile gönüllü alayına katılarak savaşmışlar ve sonunda düşmanı mağlup ederek yurtlarını kurtarmışlardır. 29 Eylül 1855 günü, 54 bin kişilik Rus ordusunu 7,5 saat süren bir savaş sonunda yenmesi üzerine nişanlar, kılıçlar ile Kars halkına “iltifatname” gönderilmiş, bu bölgeden üç yıl vergi ve asker alınmamıştır. Kars şehrine “gazi” unvanı ile “Kars Nişanı” gönderilerek, bu şanlı direniş ödüllendirmiştir. Devlet, kazanılan bu başarıdan dolayı Kars’ta yararlılığı görülenleri mükâfatlandırırken, şehrin adını da yüceltmiştir. Kars ahalisine Sultan Abdülmecid’in kutlaması ve vekiller heyetinin teşekkürleri gelmiştir.  İşte bugün burada Osmanlı Ordusunda görev yapan ve Kars’ın Ruslara karşı savunulmasında büyük yararlılıklar gösteren György Kmety ( İsmail Paşa ) ve Richard Guyon ( Hurşid Paşa ) anısına Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzemizde düzenlenen “Kars’ın Macar Kahramanları Daimi Sergisi”nin açılışında bir araya gelmiş bulunuyoruz.  Kars savunmasında büyük yararlılıklar gösteren İsmail paşa, 1855 yılında, Rus hatlarını yararak kaleden çıkmış ve Erzurum’da Anadolu birliklerine katılmıştır. Kırım savaşının bitmesinden sonra da Osmanlı’nın hizmetinde görev yapmaya devam etmiştir.  1850 – 1853 yılları arasında Şam’daki Arabistan ordusunda hizmet veren Hurşid Paşa ise 1953 yılında Erzurum ordusuna tayin olmuştur. Anadolu ordusunun durumu ile ilgili raporlar hazırlamış ve ordunun ıslahı için İsmail Paşa ve Ferhat Paşa ile birlikte çalışmış, Kars savunmasında da önemli faydaları olmuştur.  Osmanlı Ordusu’nda görev alarak devletimize ve milletimize hizmet eden György Kmety (İsmail Paşa) ve Richard Guyon ( Hurşid Paşa ) ’yı rahmetle anıyorum. Bu iki değerli paşamızın anısını Kars’ta yaşatacak olan serginin, Türkiye-Macaristan ikili ilişkilerine de her anlamda yeni bir ivme kazandıracağını düşünüyorum.” ifadesini kullandı.

Konuşmaların ardından protokol üyeleri tarafından “Kars’ın Macar Kahramanları Daimi Sergisi”nin açılışını yaparak sergiyi gezdiler.