Kars’ta Şaman geleneğinde yağmur duası yapıldı

Tacettin DURMUŞ

Kış mevsiminde beklenen yağışı alamayan Kars’ta, kurak geçen yaz ayları yöre halkını kara kara düşündürüyor.

Temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olan Kars ilinde, son yıllarda şiddetli esen soğuk rüzgar kuraklığın bir başka sebebi olurken, beklenen yağmurların gecikmesi insan ve hayvan yaşamını olumsuz etkiliyor.

Yaşanan kuraklık Kars’ın Digor ilçesine bağlı Alem Köyünde olduğu gibi birçok köyde ahaliyi imamın arkasında yağmur duasına çıkartırttı. Merkez Çalgavur köyünde ise geçmişi Altay Türklerine dayanan, Şaman geleneği ile yağmur duası yapıldı. Çocuklar kapı kapı dolaştı, "godu" manileri okudu. Hediyeler alan çocuklar, yağmur için 'ıslandı.'

Özellikle Kars’ta bulunan Karapapak Türkleri arasında yaygın olan “God godu” ya da “Godu godu” olarak bilinen yağmur duasında çocuklar, mani okuyarak kapı kapı “Godu gelin” gezdirdi. Büyüklerin sopa üzerine yerleştirdikleri eski bir süpürgeye baş örtüsü bağlayarak hazırlanan “Godu gelin” ve onu taşıyan çocuklar gittikleri her evde ıslatılarak, yağmur yağması için dua edildi. Islanma pahasına ‘Godu gelin’i gezdiren çocuklar, çeşitli hediye ve meyvelerle ödüllendirildi. Çocukların okuduğu maniye anne, baba ve nineler de ortak olarak, kuraklığın sona ermesi için dua etti. İlginç ve eğlenceli anların yaşandığı “Godu gelin” gezdirmede şu mani okundu: God goduyu gördün mü?/ Goduya selam verdin mi?/ Ver Allah’ım ver/Bir sürü yağmur ver.

MANİNİN TAMAMI İSE ŞÖYLE;

Godu kapıdan geçende,

Kırmızı günü gördün mü?

Yağ verin yağlamağa, bal verin ballamağa

Godu gülmek istiyor, goymayın ağlamağa

Goduya gaymak gerek,

Kaplara yaymak gerek

Godu gün çıkarmazsa,

Goduyu yakmak gerek

Yağ verin yağlamağa, bal verin ballamağa

Godu gülmek istiyor, goymayın ağlamağa

Godu palçığa batmıştı, garmaladım çıkardım

Gizil gaya dibinnen, gırmızı gün çıkardım

Yağ verin yağlamağa, bal verin ballamağa

Godu gülmek istiyor, goymayın ağlamağa

KURAKLIK 1961 YAZINI HATIRLATIYOR!

Bir şaman geleneği olan ve unutulmaya yüz tutmuş oyun ile yöresel dilde “god godu” denilen süpürgeyi taşıyan çocuklar, ziyaret edilen köy halkı tarafından suyla ıslatılarak yağmur yağması dilendi ve Allah’a dua edildi. Gog godu gezdirilerek Allah’tan yağmur dilenmesi ikindi ezanı okunduğu sırada uygulandı. Ev ev “god godu” gezdiren çocuklar suyla ıslatıldıktan sonra çeşitli hediye ve meyveler verildi. God godu gezen çocukların yakarışına anne, baba ve nineler de ortak olarak, kuraklığın Kars ve çevresini tehdit ettiğini, 1961 yılında yaşanan kuraklığın bir kez daha yaşanacağını dile getirdiler. Kuraklığın 5 yıl önce olduğu gibi bu yılda yaşanacağını belirten köylüler, daha yaz yeni başlamışken kuraklığın baş gösterdiğine dikkat çekerek, köylünün daha da biteğini aktardılar. 

TARLALAR OTLATILACAK

Öte yandan kuraklığın hüküm sürdüğü bazı köylerde vatandaşlar, meralarda ot bulunmadığı için ektikleri arpa, buğday ve yulaf tarlalarında hayvanlarını otlatmaya hazırlanırken, şap gibi hastalıkların da baş göstereceğinden dolayı kan ağlıyor. Kurban bayramı öncesi yaşanan kuraklık yöre halkının kara kara düşündürürken devletin daha şimdiden tedbirler alması gerektiği açıkça kendini ifade ediyor.