Kars'ta Bir Tane Toplu Mezar Var

HABERTÜRK Gazetesi’nin haberine göre, İnsan Hakları Derneği, toplu mezarlarla ilgili olarak 20 ilde yürüttüğü çalışmalar sonucu elde ettiği verilere göre Türkiye’nin toplu mezar haritasını çıkardı.

İHD tarafından ilk kez çıkartılan toplu mezar haritasında, toplu mezarlarda halen 3 bin 248 kişi bulunurken, bugüne kadar 29 toplu mezar açıldı. Açılan mezarlardan 190 kişiye ait kemik çıkı.

Gazetenin Diyarbakır muhabiri İlyas Akengin imzalı haberde, İHD Diyarbakır Şube Sekreteri Raci Bilici, 20 ilde yapılan çalışmalarda 253 toplu mezarın tespit edildiğini ileri sürerek, "Bu toplu mezarlarda 3 bin 248 kişi yatıyor" dedi. Araştırma soncuna göre Kars’ta 1 toplum mezarda 17, Ardahan’da 1 toplu mezarda 19, Iğdır’da 1 toplu mezarda 14 ve Ağrı’da ise 2 toplu mezarda 53 kişi yatıyor.

“TÜRKİYE'DE TOPLU MEZARLAR RAPORU”

İHD, uzun süredir çalışmasını yürüttüğü 'Türkiye'de Toplu Mezarlar' raporunu tamamladı. Çok kapsamlı hazırlanan raporda, ülkede 30 yılı aşkın bir süredir yaşanan çatışmalı ortamın halka hep acı, gözyaşı ve cansız bedenler getirdiği belirtildi. Özellikle Doğu ve Güneydoğu coğrafyasında yaşanan tahribatın daha büyük olduğu belirtilen raporda, bu tahribatlardan birinin de son kazılarda gün yüzüne çıkan toplu mezarlar olduğu belirtildi.

"40 BİN İNSANIMIZIN YAŞAMINI YİTİRDİĞİNDEN BAHSEDİLMEKTEDİR"

İHD Diyarbakır Şube Sekreteri Raci Bilici, yaşanan ölümler sadece istatistikî veri olarak işlendiğini belirterek, "40 bin insanımızın yaşamını yitirdiğinden bahsedilmektedir. Ancak istatistikî veri olarak önümüze sunulan rakamların her birinin altında; genç yaşta ölen militanlar, annelerinin bağrından koparılarak askere alınan gencecik askerler, faili meçhule kurban giden masum siviller ve yakınlarının hala bir umutla eve dönmesini beklediği binlerce kayıp insanın acısı vardır" dedi.

"KİMİ DARAĞACINDA, KİMİ TOPRAK ALTINDA"

İstatistikî veri olarak önlerine sunulan 40 bin kişiden çoğunun mezarının dahi bulunmadığını öne süren Bilici, "İtiraflar, toplu mezarlarla ortaya çıkan bu vahşetin bir devlet politikası olduğunu gözler önüne sermiştir. Binlerce insan toplu halde halen toprak altında, kimi bir dağın yamacında, kimi bir derenin kenarında, kimi yakılan ormanlık alanlarda ya da sahipsiz bir mezarlıkta yatıyor. Kimi ise Bitlis'te olduğu gibi insanlık onurunu ayaklar altına alan bir şekilde çöplüklerde ortaya çıkıyorlar."

"DNA VERİ BANKASININ OLUŞTURULMASI LAZIM"

Türkiye'nin toplu mezar gerçeği ile yüzleşmesi gerektiğini kaydeden Bilici, "Bu iş birkaç savcının iyi niyetli çalışması ile sonuçlandırılacak bir çalışma değildir. Açılacak toplu mezarlar sağlıklı bir şekilde yapılmadı. Ayrıca kimliklendirme yapılabilmesi için de başka yerlerde kullanılmaması kaydıyla bir DNA veri bankasının oluşturulması lazım. Yine delillerin kaybolmasının engellenmesi için mezar açımları sırasında Minnesota Protokolü'nde teknik ayrıntıları belirtilen hususlara uyularak mezarlar açılmalı" dedi.

İŞTE TOPLU MEZARLARIN BULUNDUĞU İLLER

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi'nin yaptığı araştırmalar sonucu elde ettiği veriler ışığında var olduğu iddia edilen ve bir kısmı da açılan toplu mezarların listesi şöyle;

“Diyarbakır: Toplu mezar sayısı 30, kişi sayısı 298. Siirt: Toplu mezar sayısı 36, kişi sayısı 376. Bitlis: Toplam mezar sayısı 35, kişi sayısı 485. Hakkari: toplam mezar sayısı 33, kişi sayısı 347. Bingöl: toplam mezar sayısı 33, kişi sayısı 468. Van: toplam mezar sayısı 18, kişi sayısı 257. Şırnak: Toplam mezar sayısı 14, kişi sayısı 204. Batman: Toplam mezar sayısı 11, kişi sayısı 198. Mardin: Toplam mezar sayısı 14, kişi sayısı 98. Tunceli: Toplam mezar sayısı 5, kişi sayısı 259. Elazığ: Toplam mezar sayısı 3, kişi sayısı 55. Ağrı: Toplam mezar sayısı 2, kişi sayısı 53. Iğdır: Toplam mezar sayısı 1, kişi sayısı 14. Ardahan: Toplam mezar sayısı 1, kişi sayısı 19. Kars: Toplu mezar sayısı 1, kişi sayısı 17. Adıyaman: Toplam mezar sayısı 1, kişi sayısı 17. Malatya: Toplam mezar sayısı 1, kişi sayısı 5. Gaziantep: Toplam mezar sayısı 1, kişi sayısı 10. Hatay: Toplam mezar sayısı 1, kişi sayısı 8. Şanlıurfa: Toplam mezar sayısı 2, kişi sayısı 16. Hizbullah: Toplam mezar sayısı 10, kişi sayısı 54.”

Tacettin Durmuş