Elektrik sektöründe yeni bir dönem başlıyor

EPDK, toplayıcılık faaliyetleriyle elektrik sektöründe başlayacak yeni dönem ile lisanssız elektrik üreten santrallerin üretimlerinin birleştirilerek büyük üretim tesisi gibi faaliyette bulunmalarının önünün açıldığını bildirdi.

EPDK'dan yapılan açıklamada, 2022'de elektrik piyasası mevzuatında yapılan değişiklikle toplayıcı ve toplayıcılık kavramları lisansa tabi bir elektrik piyasası faaliyeti olarak tanımlandığı belirtilerek, toplayıcı şirketlerin portföyünde yer alacak şebeke kullanıcıları bakımından güvenilirliğinin sağlanması ve piyasa işletmecisi açısından piyasa kayıt, teminat, uzlaştırma, ödeme, yaptırım gibi süreçlerinin daha sağlıklı yürütülmesinin sağlanmasının hedeflendiği ifade edildi.

Toplayıcılık faaliyetinin, EPDK'dan toplayıcılık lisansı alan yatırımcıların anlaşma yaptığı şebeke kullanıcıları ile tüketim ya da üretim programı yapması, arz ve sistem güvenliği için küçük güçlü tüketici ve üreticileri kullanılabilir hale getirmesi, şebeke dengesinde rol alması ve bu kullanıcılar adına elektrik enerjisi alıp satabilmesi olarak belirtilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Toplayıcı modeli, talep esnekliğini piyasaya sunmak isteyen ancak piyasa kurallarına, piyasalarda kayıt ve işlem süreçlerine, hizmetlere ilişkin ön yeterlilik almaya hakim olmayan, piyasalara katılım için gerekli altyapıların tesis edilmesine finansman sağlayamayan veya piyasalarda ticarete ilişkin riskleri tek başına yönetmekten çekinen şebeke kullanıcıları için önemli kazanımlar sağlayacak. Bu alandaki caydırıcı faktörler ortadan kaldırılabilecek, finansal avantajlar sağlanacak, talep esnekliğinin piyasalarda etkinleştirilmesi için imkan oluşacak."

Toplayıcılar böylece sahip oldukları bilgi teknolojileri ve enerji yönetimi altyapısı ile dağıtık enerji kaynakları için üretim tahminlerini, toptan satış piyasalarındaki elektrik fiyatlarını ve sistemdeki arz talep dengesine ilişkin verileri bir arada değerlendirebilecek.

Ayrıca farklı nitelikteki ve ölçekteki şebeke kullanıcılarından oluşan ve bir nevi "sanal enerji kaynağı" olarak nitelendirilen portföyünü optimum düzeyde işletilebilecek ve yenilenebilir enerjinin şebekeye entegrasyonu için gereken esnekliğe katkı sağlayacak. Öte yandan tüketiciler de tüketimlerini belirlenen saatlerde azaltmak suretiyle üretim tüketim dengesini sağlanmasına katkıda bulunabilecek ve gelişmiş piyasalarda "talep tarafı katılımı" adı altında çeşitli hizmetler sunabilecek.

Açıklamada, talep tarafı katılımı ifadesi de, tüketicilerin normal şartlarda tüketmesi beklenen elektriğin miktarını değiştirerek, tüketmekten vazgeçtikleri enerji ile şebeke işletmecilerine hizmet sunması veya elektrik piyasalarında ticaret yapması olarak tanımlandı.

Böylece sistem dahilinde toplayıcılar, devreye girerek, portföylerinde yer alan ve esnekliklerini piyasalarda satmak isteyen tüketicilere, daha düşük birim işlem maliyeti, azaltılmış günlük operasyon yükü ve mali risk yönetimi gibi çok sayıda avantaj sağlayarak daha fazla sayıda tüketicinin esnekliğinden faydalanma imkanı sunacak.

Talep tarafı katılımı kapsamında iletim şebeke işletmecisi tarafından talep edilmesi halinde, tüketim tesisleri tüketimi düşürerek aynı miktarda enerji sisteme verilmiş gibi karşılığında bedel alabilecekler. Böylelikle tüketiciler de tüketimlerini kısmayarak toplayıcılar vasıtasıyla piyasada oyuncu haline gelmiş olacaklar.

Toplayıcılar belli bir kilovatsaatin üzerinde çok sayıda tüketici ile anlaşarak hem bu tüketicilerin enerjiyi verimli kullanmasını hem de gelir elde etmesini sağlayabilecek.

Tüketiciler için olan bu durum benzer şekilde düşük güçteki lisanslı ve lisanssız üreticiler için de toplayıcılar vasıtası ile piyasada iş yapabilecek büyüklüğe getirilebilecek bir sistemle sağlanacak.

Türkiye'de 14 bin 500 megavat seviyesinde lisanssız elektrik üretimi olduğu vurgulanan açıklamada, "Öz tüketimlerini karşılamak için kurulmuş büyük çoğunluğu GES olan bu tesislerin sahipleri birleşerek, örneğin 50 megavat, 100 megavat, 300 megavat gibi büyüklüklerde tek bir üretim santraliymiş gibi hareket edebilecek. Bu sayede tek başına dengeleme güç piyasası gibi piyasalarda faaliyette bulunamayacak olan küçük güçteki üretim tesisleri bir araya gelerek büyük üretim tesisleri gibi piyasa oyuncusu olabilecek ve yenilenebilir enerji kaynaklarımızdan daha verimli şekilde yararlanılabilmesinin önünü açacak" ifadelerine yer verildi.