Avukat Fırat Acay yazdı

Avukat Acay'ın yazısı şöyle:

Binlerce vatandaşa tahliye yolu açan İnfaz Düzenlemesi 14/04/2020 tarihinde 7242 kanun numarası ile TBMM Genel Kurulundan geçti.

TBMM Genel Kurulunda 14/4/2020 tarihinde kabul edilen Kanunla başta 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, 4675 sayılı İnfaz Hâkimliği Kanunu ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu olmak üzere toplam 11 farklı kanunda değişiklik yapılmaktadır. Kanun toplam 69 maddeden oluşmaktadır.

 Yapılan geçici düzenleme uyarınca, özellikle terör suçları, uyuşturucu ticareti suçları, cinsel saldırı ve istismar suçları, kasten öldürme, yüzün sürekli değişikliğine sebebiyet veren kasten yaralama suçu ve kadına karşı şiddet suçları, işkence ve eziyet suçları ile özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar hariç olmak üzere, 30/3/2020 tarihine kadar işlenen suçlarda, 1 yıllık denetimli serbestlik süresi 3 yıla çıkarılmaktadır.

 Koşullu salıverilme oranı kural olarak 2/3’ten yarıya indirilmektedir.

Mükerrirler ve örgütlü suçlar bakımından infaz oranı 3/4’ten 2/3’e indirilmektedir.

Uyuşturucu ticareti ve cinsel istismar suçları ile terör suçlarının 3/4 olan koşullu salıverilme oranları aynen muhafaza edilmektedir. Bu suçların çocuklar tarafından işlenmesi halinde 2/3 olan koşullu salıverilme oranı da korunmaktadır.

Kasten öldürme, yüzün sürekli değişikliğine sebebiyet veren kasten yaralama suçu, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar ve devlet sırlarına karşı suçlar ile işkence ve eziyet suçları bakımından da herhangi bir indirim yapılmamaktadır.

Açık ceza infaz kurumunda bulunup da koşullu salıverilmesine 1 yıl kalan iyi halli hükümlülerin cezalarının denetimli serbestlik altında infaz edilebileceğine ilişkin hüküm aynen muhafaza edilmektedir.

Hükümlü, denetimli serbestlik uygulaması kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmez veya denetimli serbestlik müdürlüğüne müracaat etmez ise cezasını açık ceza infaz kurumunda infaz edecektir.

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başlandıktan sonra hükümlü hakkında alt sınırı 1 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış ise infaz hâkimi tarafından hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilecektir.

DENETİMLİ SERBESTLİK ORAN VE SÜRELERİ

 (5275 sayılı CGTİHK 107/2 maddesi gereği)

Koşullu salıverilme oranı (2/3)’den, (1/2)‘ye indirilmiştir.

Süreli hapis cezası olanlar cezalarının yarısını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıvermeden yararlanabileceklerdir.

İSTİSNA SUÇLARDA ORAN 2/3 OLARAK DEVAM EDECEK

 İstisna Suçlar:

1- Kasten Öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)-

2- İşkence suçu (TCK 94 ve 95)

3- Eziyet suçu (TCK 96

4- Cinsel saldırı (TCK 102/1)

5- Reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK 104/1)

6- Cinsel taciz (TCK 105)

7- Devletin sırlarına karşı suçlar (TCK 326-339 arası)

8- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar

9- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138)

10- Mükerrirler (TCK 58)

Çocuklar için:

1- Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102, 103, 104, 105)

2- Uyuşturucu suçları (TCK 188)

3- Terör suçları (3713 sayılı TMK uygulananlar)

4- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar-

(Not: Çocuklar hakkında, 6008 sayılı kanun ve 5275 sk 107/4 md. gereği terör müddetnamesi yapılamaz.)

AŞAĞIDAKİ SUÇLARDA  ORAN ¾ OLARAK DEVAM EDECEK

1-Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102/2, 103, 104/2-3)

2-Uyuşturucu suçları (TCK 188)

3-Terör suçları (3713 sayılı TMK uygulananlar)

5275 sayılı CGTİHK 105/A maddesi gereği)

Koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin beşte dördünü ceza infaz kurumunda geçiren ve açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitimevinde bulunan iyi halli hükümlülerin talebi halinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir. Bu fıkra uyarınca denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz süresi üç yılı geçemez.

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazında koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin (4/5)’ inin cezaevinde geçirilmesi gerekir. Yani koşullu salıverilmeye esas alınacak sürenin (1/2’nin) (1/5)’ni Denetimli Serbestlikte geçirilmesi mümkün olacaktır. Hükümlü Denetimli Serbestlikten en fazla üç yıl süre ile faydalanabilecektir.

(5275 sayılı CGTİHK 105/A-3 maddesi gereği)

(3) Yukarıdaki fıkralarda düzenlenen infaz usulünden;

a) Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler,

b) Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen hükümlüler,

koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin beşte üçünü ceza infaz kurumunda geçirmeleri ve diğer şartları da taşımaları halinde yararlanabilirler. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir. Bu fıkra uyarınca denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz süresi dört yılı geçemez.

0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler, ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyenler, koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin 3/5’ni cezaevinde geçirmelidir. Denetimli serbestlikten en fazla dört yıl süre ile faydalanabilecektir. (Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, ATK’dan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip ATK’nın onayladığı bir raporla belgelendirilmelidir)

Örnek: Bu yeni yasanın yürürlüğe girmesinden sonra,

Hükümlülerin cezalarında, (1/2) şartla tahliye indirimi ve (1/5) oranında nispi denetimli serbestlik indirimi uygulanacaktır.

Bu yasadan sonra, cezası olan kişinin cezaevinde hiç yatmaz durumu ortadan kalkmış olacaktır. Yani hükümlü aldığı hapis cezasının %40’ını cezaevinde yatacaktır.

Örnek- 1:

– 10 yıl hapis cezası olan, (İstisnaların dışında olan suçlardan ise)

(1/2) şartla tahliye indirimi uygulanarak,

– 10 yılın (1/2)si → 5 yıl, İnfaz kurumunda geçirmeleri gereken süre (4/5) olarak uygulanacak.

5 yıl’a → (1/5) denetimli serbestlik indirimi uygulanınca,

5 yılın (1/5)’i → 1 yıl eder. (Bu kişi 1 yıl denetimli serbestlikte kalacak)

– 5 yıl – 1 yıl = 4 yıl ceza infaz kurumunda yatacaktır.

(10 yıl cezası olan 4 yıl cezaevinde yatacaktır.)

– Önceden herkese uygulanan 1 yıl denetimli serbestlik maktu halden nisbi hale getirilmiştir. (1/5)’lik nisbi oran getirilmiştir.

– Ayrıca denetimli serbestlikten kişi ancak en fazla 3 yıl yararlanabilecektir.

Örnek- 2:

Bu yasa ile 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler, ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyenler;

105/A-3 maddesi gereği, İnfaz kurumunda geçirmeleri gereken süre (3/5) olarak uygulanacak.

-10 yıl hapis cezası olan:

10 yıl hapis → (1/2) şartla tahliye → 5 yıl

-5 yıl’a → (2/5) denetimli serbestlik indirimi uygulanınca,

5 yıl → (2/5)’şi → 2 yıl denetimli serbestlik

-5 yıl – 2 yıl = 3 yıl cezaevinde yatacak.

Suç tarihi 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlarda;

(5275 sayılı CGTİHK Geçici 6. maddesi gereği)

5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/1. maddesi gereği, 30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda, aşağıda belirtilen istisna suçlar hariç, 5275 sayılı CGTİHK 107/2. Maddesindeki (2/3) oranı, (1/2) ye indirilmiş, ayrıca Denetim Süresi 1 yıldan, 3 yıla çıkarılmıştır.

5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/3. maddesi gereği, İyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanacaktır.

01.07.2016 tarihinden önce işlenen suçlarda, istisna olarak belirtilenler suçlar hariç,

(1/2) şartla tahliye indirimi ve 2 yıl denetimli serbestlikten yararlanıyordu.

→ 4 yıl veya 4 yıldan az hapis cezası olan bir hükümlü; (1/2) şartla tahliye indirimi ve 2 yıl denetimli serbestlik uygulanarak ceza evinden çıkıyordu. Açığa ayrılma yönetmeliği gereği 3 gün cezaevinde yatıyor, İnfaz Hakiminin vereceği denetimli serbestlik kararı ile cezaevinden çıkıyordu.

2- Bu yeni yasa ile birlikte;

– 5275 sk. Geçici 6/1. Maddenin sonraki yeni hali ile,

Bu Yeni İnfaz Yasası ile 5275 sayılı CGTİHK nun geçici 6/1. maddesinde değişiklik yapılarak (1/2) şartla tahliye indirimi ve Denetim süresi “1” yıldan “3” yıla çıkarılmıştır.

→ 6 yıl veya 6 yıldan daha az hapis cezası olan bir hükümlü; (Geçici 6. maddede sayılan istisna suçlar hariç ve suç tarihi 30.03.2020 den önce olan hükümlüler için),

– 6 yıl Hapis (1/2) şartla tahliye indirimden yararlanacak,

6 yılın (1/2)’si = 3 yıl Hapis.

– 3 yılda Denetimli serbestlikten yararlanacak.

İnfaz Hakiminin vereceği denetimli serbestlik kararı ile cezaevinden çıkacaktır.

Önceki yasada bu haktan yararlanmak için açığa ayrılmak gerekiyordu, ancak yapılan değişiklik ile, 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/3. maddesi gereği, İyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanacağı için kapalı ceza evinde olanlarda bu haktan yararlanabileceklerdir.

Sonuç olarak, Suç tarihi 30.03.2020 tarihinden önce olan ve hapis cezası 6 yıl veya daha az olan hükümlüler, suçları yukarıda belirtilen istisna suçların dışında ise, açıkta olma şartı da kalktığı için kapalı cezaevinde olsalar bile, İnfaz Hakiminin Denetimli Serbestlik kararı ile serbest kalacaktır.

5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/2. maddesi gereği,

30/3/2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83), cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105), özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) ve İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere;

a) 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında bu maddede değişiklik yapan Kanunla değiştirilen 105/A-3. fıkrasında yer alan Denetim Süresi (2 yıl) lık süre, (4 yıl) olarak uygulanır.

b) Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebilir. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca veya Adlî Tıp Kurumunca düzenlenen bir raporla belgelendirilir.

5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/2. maddesi gereği,

30/3/2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, tabi olduğu infaz rejimine göre belirlenen koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında;

a)Hükümlünün 15 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün, 3 gün;

b)Hükümlünün 18 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün, 2 gün olarak dikkate alınır.

NOT : (5275 sayılı CGTİHK geçici 9/3. Maddesi gereğince) Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçların (TCK 102, 103, 104, 105), Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunun (TCK 188), 6545 sayılı kanunla infaz oranı (3/4) çıkarıldığından ve bu yasa 28.06.2014 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, bu suçların 28.06.2014 tarihinden önce işlenmesi halinde koşullu salıverilme oranı ( 2/3) olarak uygulanır.

NOT : Mükerrirler hakkında birden fazla süreli hapis cezasına mahkumiyet halinde en fazla 32 yılın, ceza infaz kurumunda iyi halli olarak çekilmesi durumunda koşullu salıverilmeden yararlanılabilir.

NOT: Örgüt mensubu ve örgüt üyeliği (3713 sayılı TMK uygulananlar hariç) TCK 58/9 maddesi geregi, haklarında mükerrirlere özgü infaz rejiminin uygulanması yasa gereği olduğundan, haklarında, 5275 sayılı kanunun 108. Maddesi gereğince, şartla tahliye oranı, (2/3) şeklinde uygulanır.

DİĞER DÜZENLEMELER

Zorunlu ve çok ivedi durumlarda, Cumhuriyet başsavcılığının hapis cezasının infazına 6 ay ara verebilmesine ilişkin yetkisi, 1 yıla çıkarılmaktadır.

Ayrıca, hükümlülerin eş veya çocuklarının sürekli hastalık veya malullükleri halinde infaza ara verilebilmesine imkan tanınmaktadır.

Çocuk hükümlülere verilebilecek ödül imkanının kapsamı genişletilmektedir. Bu kapsamda kardeşiyle de görüşmesine imkan tanınmaktadır.

Hükümlülerin hediye kabul etme hakkı genişletilmekte ve ayrıca, çocuk ve altmış beş yaşını tamamlamış hükümlüler ile beraberinde çocuğu bulunan kadın hükümlüler bakımından, belirli zaman dilimi dışında da hediye alabilme imkan sağlanmaktadır.

Açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin 3 günlük mazeret izin hakkı 7 güne çıkarılmaktadır.

Hükümlülerin mazeret iznini kullanabilmesi için ceza infaz kurumlarında iyi halli olarak geçirmesi gereken süre kısaltılmaktadır.

Hükümlülere, hasta olan yakınlarını ziyaret edebilmesi amacıyla verilen mazeret izin hakkı, 1 defadan 2’ye çıkarılmaktadır.

Açık ve kapalı ceza infaz kurumlarındaki hükümlülerin salgın hastalık halinde de kuruma ait telefon ve faks cihazından derhâl yararlandırılmasına imkan tanınmaktadır.

Hükümlünün bakıma muhtaç çocuklarının barındırılmasına ilişkin hükümlerin tutuklular bakımından da uygulanabilmesine imkan tanınmaktadır.

Hükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarının iş alanlarında, geceleyin bu kurum ve kuruluşlar tarafından barındırılmak koşuluyla çalıştırılabilmelerine imkan tanınmaktadır. Bu durum, hükümlünün çalıştığı süre daha erken denetimli serbestliğe ayrılmasını sağlayacaktır.

Hükümlünün, duruşma, sağlık, eğitim ve çalışma gibi nedenlerle geçici olarak cezaevi dışında bulunduğu yerlerde gerçekleştirdiği disipline aykırı eylem ve sözleri nedeniyle de disiplin yaptırımlarının uygulanabilmesine imkan tanınmaktadır.

Hükümlü ve tutukluların cezaevinin güvenlik ve düzenini ihlal eden bazı fiilleri disiplin yaptırımı altına alınmaktadır.

Hükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarına bağlı kütüphanelerden yararlanabilmelerine imkan sağlanmaktadır.

Elektronik cihazla takip edilebilecek şüpheli, sanık ve hükümlülerin rızaları alınmak koşuluyla kendilerine ait cihazlar üzerinden de takip edilebilmelerine imkan sağlanmaktadır.

Kamuya yararlı bir işte ücretsiz çalıştırma yükümlülüğü altında bulunan muhtaç durumdaki hükümlülerin bu yükümlülüğü yerine getirirken mutat vasıta ile yaptıkları yol giderleri ve iaşe giderlerinin çalıştırıldıkları kurum bütçesinden karşılanmasına imkan sağlanmaktadır.

Yaralama suçunun canavarca his saikiyle (örneğin; kezzap atmak suretiyle) işlenmesi hali nitelikli haller arasına alınmakta ve suçun bu suretle işlenmesi durumunda verilecek azami ceza 18 yıla çıkarılmaktadır.

Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, yönetmek ve üye olmak ile tefecilik suçlarının cezaları artırılmaktadır.

Yurtdışına çıkış yasağı gibi adli kontrole ilişkin bazı tedbirlerin takibine ilişkin şekli görevler, denetimli serbestlik müdürlüğünün görevleri arasından çıkarılmaktadır.

Kaçakçılık suçlarında malın değerinin azlığı indirim nedeni olarak kabul edilmekte ve kovuşturma evresi için de etkin pişmanlık imkanı getirilmektedir.

Kaçakçılık suçlarında malın değerinin hafif veya pek hafif olması halinde cezadan oransal bir indirim yapılması öngörülmektedir.

Ayrıca, kovuşturma evresi için de etkin pişmanlık getirilerek kaçakçılık konusu malın değerinin iki katı parayı Devlet Hazinesine ödediği takdirde cezada belli bir oranda indirim yapılması sağlanmaktadır.

5607 sayılı Kanunda yapılması öngörülen düzenlemeler nedeniyle lehe değerlendirme yapılacağından bozma kararı verilmesiyle ilgili uygulanacak usul belirlenmektedir.

Kanun metinleri aşağıda paylaşılmıştır.

NOT: Uygulamadan ve kanunun yorumlanmasından kaynaklı bir takım aksaklık ve yanılmalar söz konusu olabilir, bu metin sadece bilgilendirme amaçlıdır.

Kaynakça: Google, TBMM Kanun Metni, Osman Atalay.